PREGÓN
DE AS SAN LUCAS 2016
Sra. Alcaldesa, Sres. Concelleiros,
Sres. membros da Comisión de Festas e demais autoridades, Sanluqueiras e
Sanluqueiro, queridos amigos e amigas:
Non podo comezar este pregón
das Feiras e Festas de As San Lucas 2016 sen unhas palabras de agradecemento
para a Comisión de Festas por terme elexido como pregoeira das mesmas. É unha
auténtica honra, unha oportunidade de aprender novas cousas sobre Mondoñedo e
un día que nunca esquecerei. Hoxe
atópome aquí moi ben rodeada, moi feliz,
moi entusiasmada… pero tamén ante o que
é para min un grande reto, pois tendo en conta a cidade berce de grandes
personalidades na que nos atopamos, síntome moi pequena ante un lugar tan
grande. Encántame escribir, falar coa xente, aprender diferentes linguas… pero se
boto unha ollada aos antecesores nesta tarefa de pregoar, síntome máis pequena
aínda. Espero poder estar á altura que tódolos mindonienses e visitantes chegados
a Mondoñedo para gozar destas San Lucas,
merecen ou mellor dito, merecemos.
De seguro que non son eu a
única de entre todos os que hoxe ateigamos este auditorio que non é mindoniense
de nacemento, por circunstancias da vida, pero si de pensamento e de corazón. O
que sinto por esta cidade é cariño, amor, respecto pola súa historia e a súa
xente. Aquí viven ou viviron algunhas das persoas para min máis queridas. Aquí
atopo un recuncho onde poder repousar e coller forzas para un frenético día a
día que transcorre a toda velocidade, case sen momentos para descansar. Mondoñedo
e a súa xente son unha menciña de tranquilidade, de natureza, de liberdade, de
amizade e de proximidade… Mondoñedo é vida, é historia, é un lugar que merece
ser coñecido no mundo enteiro. Pero… ¿Que é ese algo que ten esta cidade para
que quen vén a ela sempre queira volver?
Estamos nun entorno
espectacular que mestura vales e
montañas, sol, néboa e barruzo, que mudan a paisaxe entre a mañá e a noite,
sempre coa variada gama de verdes e co son do vento, de paxariños cantadores e de pequenas
correntes de auga que transforman o silencio en algo marabilloso. Sen ir máis
lonxe, por Sopena, a miña aldea, pasa o río Valiñadares e, de noite, co seu
ruído, o suave movemento das follas das árbores e o son dalgúns animais
nocturnos, constitúen un remanso de paz incomparable. Río Valiñadares que ao
xuntarse co de Tronceda dan vida ao río Masma o cal, despois de percorrer un
verde e produtivo val, forma a fermosa
ría de Foz na súa desembocadura.
Despois de loar tanta beleza
natural teño que pasar ao que hoxe nos
concentra aquí. Galicia ten moita tradición de feiras e festas pero ningunha cunha lonxevidade comparable coas nosas San
Lucas, que agora cumpren 860 anos, e que
son as máis antigas de Galicia e unhas das que máis anos se levan celebrando de
xeito ininterrompido en España.
Non son eu quen para
teorizar sobre a orixe destas feiras de San Lucas, pero despois de ler a
historiadores eminentes ou cronistas e escritores da nosa cidade, como o Doutor Francisco Mayán, Lence Santar, Álvaro
Cunqueiro ou o recentemente falecido don Enrique Cal Pardo, entre outros, pódome
facer unha idea:
Foi no ano de 1156 cando o rei Afonso VII lle concedeu
á pequena urbe de Vilamaior de Val de Brea, que máis tarde pasaría a chamarse Mondoñedo, o título de “civitas”, palabra latina que
significa “cidade”, e con el o
privilexio de celebrar feiras con oito días de duración na festa de
Santa María de Agosto.
Un feito moi importante foi a consagración da Catedral
polo Bispo Martín entre o 18 e o 20 de outubro de 1224, datas en que a Igrexa
celebra a festividade de San Lucas Evanxelista,
e moitos pensan que as feiras se fixeron coincidir con esa data e que
polo tanto levan ese nome.
Estes dous grandes
acontecementos lévannos a preguntarnos se se trasladarían as feiras de agosto á data
da consagración da Catedral, ou se se faría coincidir a consagración cunha data
máis axeitada para celebrar ao mesmo tempo as dúas conmemoracións…Sobre este
asunto Don Enrique Cal Pardo afirmaba que nesa decisión debeu ter peso, aparte
do feito relixioso, unha motivación de carácter social e económico: O mes de
agosto era un mes no que se facían moitas labores agrícolas e se recollían
moitas colleitas e produtos da terra que podían ser comercializados nas feiras ao tempo que a
poboación quedaba liberada dos traballos
do verán .
Total que, fose cal fose a
razón do cambio de data, as feiras e festas de As San Lucas acabaron coincidindo co aniversario
da consagración da Catedral, aínda que o carácter das mesmas sexa eminentemente profano, o cal non impide que moitas persoas
devotas se acheguen ao Santuario da Virxe dos Remedios para pedirlle ou
agradecerlle algún favor e deixarlle
algunha esmola.
Durante séculos en que a
agricultura era o medio de vida dos habitantes de toda a comarca e comarcas
limítrofes e a gandería, especialmente a cabalar e mular, era fundamental para
o traballo e a carga, a feira de San Lucas foi punto de referencia para transaccións de todo tipo relacionadas
coa produción agrícola e gandeira, o que fixo que tratantes de gando e xentes
de tódolos lugares limítrofes, e non tan limítrofes, acudisen a Mondoñedo para
adquirir tódolos utensilios e aparellos que necesitaban para as actividades
cotiás, ao tempo que podían vender o que
producían ou fabricaban. Para elo, dende o Seminario, pasando pola Fontevella,
o Cantón, hoxe Praza da Catedral, e as rúas
céntricas, ata chegar aos Remedios e ao Campo da Feira, ateigábanse de postos,
máis ou menos fixos ano tras ano, onde
se podía comprar todo o que se precisaba para a casa e para os traballos do día
a día. E o cume de todo este trafego tiña e ten lugar na feira do gando a onde
chegaban, e seguen chegando, greas de
cabalos de toda a contorna e tratantes
de Galicia e outras partes de España que, despois de examinar o animal que lles podía interesar, entraban en
negociacións e pechaban o trato cun apretón de mans con palabra de cabaleiro. Toda
esta actividade combinábase, e combínase, co encontro entre amigos e coñecidos que, ás
veces, brinda unha ocasión de verse
aínda que só sexa unha vez no ano. Sen
ir máis lonxe, dende que teño acordo e acudo ás San Lucas, vexo como miña “mai”
tarda quizais dúas horas en chegar dende o Seminario ata os Remedios porque a
cada paso atópase con xente coñecida coa que se para un pouco a saudarse e a falar.
E de paso comprar algo en algún dos
innumerables postos de venda que hai no percorrido. Postos de venda que, debido
á modernización que tivo lugar nos últimos anos do século pasado e nos que van
do presente, tanto nas actividades económicas coma nos medios de transporte e
comunicacións, así como á
interculturalidade derivada da inmigración de países latinos ou do continente
africano, experimentaron profundos cambios. Pero as xentes de Mondoñedo e todos
os que nos visitan souberon adaptarse a esta nova modalidade de mercado e
seguen, ano tras ano, honrándonos coa súa presencia.
Este ano a Comisión de
Festas fixo o gran esforzo de ofrecernos unha semana de celebracións, cunha chea
de actividades e atraccións coas que vivir con intensidade estas xornadas que hoxe comezan. Estou segura de que, se a
climatoloxía nos axuda, esta fermosa e tranquila cidade converterase nun
fervedoiro de xente que, co seu ir e vir polas rúas e as prazas, polo campo dos
Paxariños e a Alameda, polos postos de polbo e outros manxares,e sen deixar de
probar o noso pan, a nosa empanada e a nosa tarta, levará un recordo inesquecible e ganas
de que cheguen axiña outras San Lucas para
volver.
E xa que unha semana da tempo para moitas cousas,
eu convido desde aquí a aqueles que o
desexen a botar unha ollada, quizais a primeira para moitos, a todos os marabillosos monumentos cos que
conta a nosa cidade, comezando pola Catedral, patrimonio da Humanidade, e
seguindo polo Seminario, a Fonte Vella, a
casa do Concello, o Convento das Concepcionistas, o Hospital de San Pablo, a Igrexa dos Remedios… sen esquecer todas
aquelas casas blasonadas que lles deixarán unha idea do apoxeo que viviu no seu pasado unha das sete capitais do Antigo Reino de
Galicia . E de seguro que unha primeira
ollada lles servirá a moitos amantes da natureza e da tranquilidade para destinar unha parte das súas vacacións ou algún día
libre a visitar novamente este recuncho de paz, que non remata aquí no centro
senon que se complementa co convento dos Picos, antigo mosteiro polo que
pasaron distintas Ordes relixiosas, a Ponte do Pasatempo no barrio dos Muíños, ou a
cova do Rei Cintolo na parroquia de Argomoso, nas proximidades de Sopena, onde
eu teño a sorte de gozar da paz que mencionaba no comezo deste pregón. E non
dubido de que en todas as parroquias ou aldeas do contorno haberá unha paisaxe ou un recuncho fermoso para facer agradable a visita a quen
queira gozar duns días de descanso. Neste
senso convido ás autoridades que nos honran coa súa presencia a que promovan a
organización de concursos, exposicións, competicións deportivas, xornadas,
concertos, etc… que servan como motivación para que persoas interesadas en actividades culturais ou
deportivas teñan unha razón
máis para achegarse a Mondoñedo.
E, tendo
en conta a comparativa que fixo o Sr. Presidente da
Comisión de Festas, o día que revelou que eu sería a pregoeira, entre a
organización de As San Lucas e os
valores olímpicos de “excelencia, amizade e respecto”, quero facer referencia
aos Xogos Paralímpicos nos que tiven a honra de participar recentemente e onde,
por certo, sentín que moitas persoas de Mondoñedo estaban pendentes de min.
“Gracias” polo voso alento.
A procura da excelencia é o intento de ser mellor cada día, de render, de loitar, de poñer todo o que un ten para ser o mellor que pode ser… Ese é un dos motores máis grandes que nos permite soñar. Como deportista paralímpica sei ben en que consiste e tamén que nunca se consegue totalmente, pois sempre hai unha oportunidade ou algo máis que se poida facer para mellorar. As San Lucas son unhas feiras e festas moi antigas, e todas as persoas que as poñen en marcha procuran que cada ano conten con algunha novidade para sorprender a todo aquel que a Mondoñedo se achega. Polo tanto, a loita pola excelencia pode estar ao alcance de calquera, sempre que trate de non deixarse estar e de avanzar cun paso á fronte.
A amizade paralímpica non entende de fronteiras, nin de linguas, nin de relixións, nin de culturas; a amizade paralímpica só precisa dunha ollada ou dun sorriso para comprender a outro deportista que loita para buscar a excelencia facendo o que lle permite a súa discapacidade. A amizade paralímpica inundou a fermosa cidade de Río de Janeiro en forma de calquera pequeno detalle que poidades imaxinar e aínda de xestos máis grandes. Eu nunca antes coñecera algo igual, e desexo de corazón que esa chama que se acendeu no espectacular estadio de Maracaná o día sete de setembro, alume o camiño a unha sociedade brasileira sumerxida na crise, nos conflitos, na pobreza e mesmo na violencia. A amizade ten que reinar nos corazóns de todos os Sanluqueiros e Sanluqueiras para que poidamos gozar duns días felices nesta cidade que nos acolle, ano tras ano, con tanto agarimo
O respecto polas tradicións é un valor paralímpico fundamental, pois unha convivencia de deportistas e axudantes de todo o mundo con diferentes culturas, relixións, costumes, discapacidades…sería imposible de levar a cabo sen un respecto mutuo. Nunca me vou esquecer do grandioso comedor da Vila Olímpica onde había comidas de tódolos continentes e culturas, e onde cada un coas súas capacidades se amañaba como podía para comer ou para moverse, e nada parecía raro. Os organizadores de As San Lucas esfórzanse por respectar e facer que se respecten as tradicións, incluíndo no programa todas aquelas actividades que axuden a preservar o espíritu que desde hai séculos se vive nestas Feiras e Festas.
E para ir rematando xa, quero facervos a todos partícipes do privilexio de poder sentirme mindoniense, de vivir na gran cidade de Vigo e de poder vir á aldea de Sopena, que me ensinou o campo e os animais, que me abriu a posibilidade de xogar no medio rural sen vixiancia nin perigos de coches, de beber auga das fontes tan só con agacharme, de facer camiñatas cunha vara na man, de ir ás festas, de falar galego, de comer os freixós mentres miña avoa ou miña “mai” os facían na cociña de lareira, e mesmo de quentarme diante do forno da cociña de leña… Pero por enriba de todo, quero facervos partícipes da alegría que sinto por estar aquí neste acolledor auditorio compartindo con vosoutros este pregón que me permitiu exprimir o caletre e o corazón para expresar os meus mellores sentimentos. Moitas “gracias” e felices festas para todos!
Susana Rodríguez Gacio
No hay comentarios:
Publicar un comentario